[83] (ก) ยสฺส จิตฺตํ อุปฺปชฺชมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ, นิรุชฺฌมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ ตสฺส จิตฺตนฺติ?

ภงฺคกฺขเณ จิตฺตํ อุปฺปาทกฺขณํ วีตกฺกนฺตํ ภงฺคกฺขณํ อวีติกฺกนฺตํ, อตีตํ จิตฺตํ อุปฺปาทกฺขณญฺจ วีติกฺกนฺตํ ภงฺคกฺขณญฺจ วีติกฺกนฺตํฯ

(ข) ยสฺส วา ปน จิตฺตํ นิรุชฺฌมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ, อุปฺปชฺชมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ ตสฺส จิตฺตนฺติ?

อตีตํ จิตฺตํฯ

(ก) ยสฺส จิตฺตํ น อุปฺปชฺชมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ, น นิรุชฺฌมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ ตสฺส จิตฺตนฺติ?

อุปฺปาทกฺขเณ อนาคตํ จิตฺตํฯ

(ข) ยสฺส วา ปน จิตฺตํ น นิรุชฺฌมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ, น อุปฺปชฺชมานํ ขณํ ขณํ วีติกฺกนฺตํ อติกฺกนฺตกาลํ ตสฺส จิตฺตนฺติ?

ภงฺคกฺขเณ จิตฺตํ ภงฺคกฺขณํ อวีติกฺกนฺตํ โน จ อุปฺปาทกฺขณํ อวีติกฺกนฺตํ, อุปฺปาทกฺขเณ อนาคตญฺจ จิตฺตํ ภงฺคกฺขณญฺจ อวีติกฺกนฺตํ อุปฺปาทกฺขณญฺจ อวีติกฺกนฺตํฯ

1. สุทฺธจิตฺตสามญฺญ

2. ธมฺมวาโร

(1) อุปฺปาทนิโรธกาลสมฺเภทวาโร

[84] (ก) ยํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ น นิรุชฺฌติ ตํ จิตฺตํ นิรุชฺฌิสฺสติ น อุปฺปชฺชิสฺสตีติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ นิรุชฺฌิสฺสติ น อุปฺปชฺชิสฺสติ ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ น นิรุชฺฌตีติ? อามนฺตาฯ

(ก) ยํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ นิรุชฺฌติ ตํ จิตฺตํ น นิรุชฺฌิสฺสติ อุปฺปชฺชิสฺสตีติ? โนฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ น นิรุชฺฌิสฺสติ อุปฺปชฺชิสฺสติ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ นิรุชฺฌตีติ? นตฺถิฯ

(2) อุปฺปาทุปฺปนฺนวาโร

[85] (ก) ยํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ ตํ จิตฺตํ อุปฺปนฺนนฺติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชตีติ?

ภงฺคกฺขเณ จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ, โน จ ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติฯ อุปฺปาทกฺขเณ จิตฺตํ อุปฺปนฺนญฺเจว อุปฺปชฺชติ จฯ

(ก) ยํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปนฺนนฺติ?

ภงฺคกฺขเณ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ, โน จ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปนฺนํฯ อตีตานาคตํ จิตฺตํ น เจว อุปฺปชฺชติ น จ อุปฺปนฺนํฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ น อุปฺปนฺนํ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชตีติ? อามนฺตาฯ

(3) นิโรธุปฺปนฺนวาโร

[86] (ก) ยํ จิตฺตํ นิรุชฺฌติ ตํ จิตฺตํ อุปฺปนฺนนฺติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ ตํ จิตฺตํ นิรุชฺฌตีติ?

อุปฺปาทกฺขเณ จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ, โน จ ตํ จิตฺตํ นิรุชฺฌติฯ ภงฺคกฺขเณ จิตฺตํ อุปฺปนฺนญฺเจว นิรุชฺฌติ จฯ

(ก) ยํ จิตฺตํ น นิรุชฺฌติ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปนฺนนฺติ?

อุปฺปาทกฺขเณ จิตฺตํ น นิรุชฺฌติ, โน จ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปนฺนํฯ อตีตานาคตํ จิตฺตํ น เจว นิรุชฺฌติ น จ อุปฺปนฺนํฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ น อุปฺปนฺนํ ตํ จิตฺตํ น นิรุชฺฌตีติ? อามนฺตาฯ

(4) อุปฺปาทวาโร

[87] (ก) ยํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชิตฺถาติ? โนฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ อุปฺปชฺชิตฺถ ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชตีติ? โนฯ

(ก) ยํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิตฺถาติ?

อตีตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ, โน จ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิตฺถฯ ภงฺคกฺขเณ อนาคตญฺจ จิตฺตํ น เจว อุปฺปชฺชติ น จ อุปฺปชฺชิตฺถฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิตฺถ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชตีติ?

อุปฺปาทกฺขเณ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิตฺถ, โน จ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติฯ ภงฺคกฺขเณ อนาคตญฺจ จิตฺตํ น เจว อุปฺปชฺชิตฺถ น จ อุปฺปชฺชติฯ

[88] (ก) ยํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสตีติ? โนฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสติ ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชตีติ? โนฯ

(ก) ยํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิสฺสตีติ?

อนาคตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติ, โน จ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิสฺสติฯ ภงฺคกฺขเณ อตีตญฺจ จิตฺตํ น เจว อุปฺปชฺชติ น จ อุปฺปชฺชิสฺสติฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิสฺสติ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชตีติ?

อุปฺปาทกฺขเณ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชิสฺสติ, โน จ ตํ จิตฺตํ น อุปฺปชฺชติฯ ภงฺคกฺขเณ อตีตญฺจ จิตฺตํ น เจว อุปฺปชฺชิสฺสติ น จ อุปฺปชฺชติฯ

[89] (ก) ยํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชิตฺถ ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสตีติ? โนฯ

(ข) ยํ วา ปน จิตฺตํ อุปฺปชฺชิสฺสติ ตํ จิตฺตํ อุปฺปชฺชิตฺถาติ? โนฯ